Welke eetstoornissen zijn er?

Een eetstoornis draait om zoveel meer dan ‘een probleem met eten’.
Het is een psychisch probleem, met daarmee gepaard gaand psychisch lijden.

Maar welke eetstoornissen zijn er nu allemaal?
De bekendste eetstoornissen zijn anorexia nervosa, boulimia nervosa en binge eating disorder.

Anorexia nervosa

Een eerste eetstoornis die wordt besproken in de DSM-5 is anorexia nervosa. We spreken van anorexia als de volgende drie criteria aanwezig zijn:

1. Het beperken van de energie-inname ten opzichte van de energiebehoefte, resulterend in een beduidend te laag lichaamsgewicht voor de leeftijd, het geslacht, de groeicurve en de lichamelijke gezondheid.
   
   Dit is dan ook direct het criterium dat bij boulimia nervosa niet is opgenomen en betekent een eerste verschil tussen beide. Bij boulimia wordt de energie-inname niet per se beperkt, maar zal deze door middel van eetbuien, en daaropvolgend braken, gecompenseerd worden om het gewicht onder controle te houden.
   
   
2. De intense vrees om aan te komen of te dik te worden, zelfs als de betrokkene een significant te laag gewicht heeft.
   
   
3. Een stoornis in de manier waarop de persoon zijn of haar lichaamsgewicht ervaart. Er is een onevenredig grote invloed van het lichaamsgewicht of het figuur op het oordeel over zichzelf, en de ernst van het lage lichaamsgewicht wordt ontkend.

Boulimia nervosa

Een tweede eetstoornis die wordt besproken in de DSM-5 is boulimia nervosa.
Bij boulimia worden er meer gedetailleerde criteria rond eetbuien en compensatoir gedrag vermeld.

1. Episoden van terugkerende eetbuien waarin een eetbui de vol-
   gende kenmerken heeft:

Binnen een bepaalde tijdsperiode meer eten dan de meeste mensen onder vergelijkbare omstandigheden zouden doen. Tijdens zo’n eetbui is er sprake van een oncontroleerbaar gevoel over het eten.

In de praktijk beschrijf ik een eetbui vaak als volgt: tijdens een eetbui voel je je als een bal die van een berg rolt. Je voelt je onstopbaar en oncontroleerbaar. Je kunt niet stoppen met eten, maar ook het tempo waaraan je eet en de hoeveelheid die je tot je neemt, voelen alsof alle remmen los zijn.

2. Het gedrag dat wordt vertoond om gewichtstoename tegen te
   gaan, gaande van zelf opgewekt braken en misbruik van laxantia
   en/of diuretica.
   

Het kan ook gaan om andere medicatie, vasten of buitensporige lichaamsbeweging.
Ook de frequentie van de eetbuien en het compensatoir gedrag is vastgelegd vooraleer we spreken over boulimia: gedurende drie maanden gemiddeld minstens éénmaal per week.

Net zoals bij anorexia nervosa hebben het figuur en het lichaamsgewicht een grote invloed op het zelfbeeld.

‘Ben ik wel slank genoeg om aanvaard te worden?’

3. Ten slotte, en niet te minimaliseren: de eetbuien gevolgd door braken
   treden niet enkel op tijdens periodes van (extreme) beperking van
   energie-inname zoals beschreven als eerste criterium bij anorexia.

Eetbuistoornis (bing eating disorder)

De criteria voor het vaststellen van Binge Eating Disorder (BED) gaan vooral over de frequentie, de kenmerken en de psychische impact van eetbuien. Deze eetbuien vertonen overeenkomsten met die bij boulimia nervosa.

Bij BED zijn echter ook aanvullende criteria opgesteld om het verloop van de eetbuien te beschrijven. Zo wordt er tijdens eetbuien aanzienlijk sneller gegeten dan normaal en blijft men verder eten, zelfs als er al een onprettig en vol gevoel is. Er worden grote hoeveelheden voedsel gegeten, zelfs als er geen echte
honger is. Tot slot worden de eetbuien vaak stiekem gedaan omdat er een groot schaamtegevoel is.
Na een eetbui ervaren mensen vaak gevoelens van walging, verdriet en schuld, wat resulteert in aanzienlijk psychisch lijden. Om te voldoen aan de criteria voor BED, doen deze eetbuien zich
gedurende ten minste drie maanden gemiddeld minstens één keer per week voor. Het belangrijkste onderscheid met boulimia nervosa is dat bij BED geen sprake is van het gebruikelijke compensatiegedrag, zoals braken of overmatig sporten na de eetbuien.

Je zult in de DSM-5 ook nog gespecificeerde eetstoornissen vinden zoals Nachtelijk eten en Purgerende eetstoornis en ook Ongespecificeerde eetstoornissen (vroeger: Niet Anders Omschreven eetstoornis).

Orthorexia nervosa

Deze eetstoornis is volgens de DSM-5 geen officiële eetstoornis, maar toch wil ik er in dit boek aandacht aan besteden omdat het de wetenschappelijke naam van mijn Amanda* was.

* HOE JIJ JE EETSTOORNIS VERSLAAT. Voor we van start gaan, wil ik je vragen om je eetstoornis een naam te geven. Verderop lees je dat mijn eetstoornis de naam Amanda kreeg. Deze naamgeving zal je helpen om de eetstoornis losser van jezelf te zien. Dat is precies wat er nodig is voor jou en voor je omgeving. Zo staan jullie samen sterk tegen de eetstoornis en niet tegen jou.

Als we kijken naar de DSM-5 versus de DSM-4, zien we bij de criteria voor anorexia dat amenorroe, het uitblijven van de menstruatie, niet meer is opgenomen. Bij boulimia is de drempelwaarde voor de frequentie van de eetbuien dan weer verlaagd naar één keer per week. Bij revisies
van de DSM veranderen de zaken dus voortdurend. Sommige criteria verdwijnen, andere worden toegevoegd. Wie weet komt orthorexia ooit wel als officiële eetstoornis in de DSM?

Bronvermelding: American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th ed.)

Maar wat is orthorexia dan precies?

Boek kopen

Meer blogs over eetstoornissen:

Wat is orthorexia?

Mijn eetstoornis, mijn verhaal

Mijn leven met een eetstoornis

»» Boek aankopen

Door Leen Seminck | Oprichter en CEO Strak Plan & Penstripe_