Hoe ACT helpt bij het begrijpen van anorexia

In een wereld waarin psychisch leed vaak voortkomt uit onze eigen gedachten, emoties en reacties, is er een benadering die leen icht werpt op deze strijdplek; Acceptance and Commitment Therapy (ACT). Deze wetenschappelijk onderbouwde vorm van gedragstherapie onthult hoe we verstrikt raken in gedachten en gevoelens, en biedt een weg naar bevrijding.

In dit blogbericht duik ik dieper in op een kernproces van ACT; Fusie.

Ontdek hoe het loskoppelen van destructieve gedachtepatronen en onwerkbare acties de weg kan effenen naar herstel en zelfacceptatie.

Lees verder om meer te ontdekken over deze boeiende benadering en hoe ACT kan helpen bij het begrijpen en behandelen van eetstoornissen.

Wat is ACT?

ACT stelt dat normale psychologische processen al snel destructief kunnen worden, waardoor psychisch leed ontstaat. De grootste boosdoener? Ons eigen menselijk verstand, de denkertjes.
In ACT gaan we ervan uit dat mensen lijden omdat ze gedachten, gevoelens/emoties of sensaties proberen te vermijden. Niet omdat deze zaken er zijn dus, maar net omdat ze deze proberen te vermijden en/of onderdrukken.
Anderzijds versmelten we ook snel met deze gedachten, emoties en sensaties. 

Mensen lijden omdat ze gedachten, gevoelens, emoties of sensaties proberen te vermijden.

Het is dus niet zozeer het pakketje van deze gedachten, gevoelens, emoties en sensaties dat het probleem is, maar wel hoe we hierop reageren en mee omgaan.
Worden we één met hen, als het ware versmelten, of proberen we ze net te vermijden?
Doen we er iets mee of leggen we ze aan de kant en focussen we op wat werkbaar is, op wat we ermee kunnen doen?

Onthoud alvast dat het hebben van een gedachte of een emotie niet wil zeggen dat die gedachte of emotie ‘waar’ is.
Je hebt misschien het gevoel of het idee dat je nooit een vriend zal hebben of dat niemand van je houdt, maar dat wil niet zeggen dat dat ook echt zo is.
Alleen voelt het voor jou zo wel aan.

ACT is dus een wetenschappelijk onderbouwde vorm van gedragstherapie met een 6-tal therapeutische kernprocessen.
In dit boek sta ik stil bij 1 specifiek kernproces, namelijk fusie.
Die versmelting waarover ik sprak.
Fusie komt erop neer dat je echt vastzit in je gedachten en bij ACT werken we dan ook rond defuseren; loskomen van die gedachten.

Onze grootste criticus, ons verstand, is ontzettend streng voor onszelf.
Dat maakt dan ook dat als we fuseren – één worden met – bepaalde gedachten, regels, oordelen en dergelijke over onszelf en de wereld, dat we echt vast komen te zitten. 

Soorten fusie bij anorexia

Personen met een eetstoornis versmelten – fuseren – dus vaak met bepaalde gedachten, gevoelens en emoties. Dit betekent dat ze zich volledig identificeren met bepaalde gedachten en overtuigingen. Fusie kan zich beperken tot 1 domein, maar in de praktijk zijn het er vaak meerdere.
We kunnen deze indelen in 6 subdomeinen.

De grootste criticus, ons verstand, is ontzettend streng voor onszelf.

Fusie met het verleden

Dit gaat van piekeren over pijnlijke herinneringen, maar ook verwijten en verbittering door gebeurtenissen uit het verleden.
Wanneer iemand bijvoorbeeld zegt: ‘laat het nu toch eens los, dat is gebeurd, je kan er niets meer aan veranderen’. Makkelijker gezegd dan gedaan.
Personen met een eetstoornis houden vaak zo hard vast aan zichzelf de schuld geven van gebeurtenissen.
Ze zien zichzelf als zwak of mislukt vanwege eerdere trauma’s.

Fusie met de toekomst

Zich zorgen maken, rampen bedenken, het ergste voorspellen.
Personen met een eetstoornis hebben vaak specifieke angsten met betrekking tot gewicht, uiterlijk, voedsel en controle.

Ze maken zich constant zorgen over wat kan gebeuren als ze gewicht aankomen of hun eetgewoonten niet controleren.
Hier moet ik toegeven dat dit iets is waar ikzelf op regelmatige basis nog mee worstel. Niet zozeer meer op vlak van gewicht en uiterlijk, maar zoals m’n vriend zou zeggen: ‘het gaat soms snel in jouw hoofd hoor’. En ik geef toe. Terwijl ik comfortabel op mijn terras dit stuk aan het schrijven ben, kan het zowaar gebeuren dat ik begin na te denken.
Dan moet ik opletten dat ik niet fuseer met mijn gedachten. Voor ik het weet, maakt mijn verstand me wijs dat ik helemaal geen schrijver ben en dat ik maar beter stop met schrijven.

Bij personen met anorexia kan de angst om aan te komen in gewicht verklaard worden via dit principe. Maar vooral de angst dat het aankomen in gewicht de spuigaten zal uitlopen. Onstopbaar. Oncontroleerbaar.
En dat gaat in hun hoofd dan weer razend snel.

Fusie met het zelfconcept

Zich volledig overgeven aan het negatieve zelfoordeel dat ze hebben over zichzelf.
Personen met een eetstoornis hebben vaak een negatief zelfbeeld en hebben de neiging om hun eigenwaarde te laten afhangen van hun gewicht en uiterlijk.
Ze geloven dat ze alleen waardevol of acceptabel zijn als ze slank zijn of aan bepaalde schoonheidsnormen voldoen.

Fusie met de redenen 

Dit soort fusie verklaart waarom mensen niet graag verandering hebben.
Mensen zijn dan heel goed in allerlei redenen geven waarom er niets kan of moet veranderen.
Personen met een eetstoornis zullen allerlei redenen bedenken waarom ze hun eetgedrag en gewicht onder controle moeten houden.
Ze denken dat ze alleen gelukkig, geliefd of succesvol kunnen zijn als ze slank zijn.

Fusie met de regels

Eetstoornissen gaan vaak gepaard met strikte regels en rigide denkpatronen met betrekking tot voeding, lichaamsbeweging en gewichtsbeheersing.
Personen met een eetstoornis leggen zichzelf strenge regels op over wat ze wel of niet kunnen eten en hoeveel ze moeten sporten.
Het niet naleven van deze regels kan leiden tot schuldgevoelens, angst en zelfkritiek.

Fusie met de oordelen

Zowel met de eigen oordelen en gedachten, maar ook met die van anderen, de wereld, gebeurtenissen en veel meer. Met alles eigenlijk.
Zit er een Amanda in jou, dan geeft deze sterke oordelen op basis van gewicht en uiterlijk.
Personen met een eetstoornis vergelijken zichzelf dan ook vaak met anderen en zien zichzelf als minderwaardig als ze denken niet te voldoen aan de ‘ideale’ normen.

Vanuit ACT werken we vooral aan het loskoppelen van één of meerdere van deze gedachten, gevoelens en emoties.
Geen fusie, maar defusie om zo tot werkbaar gedrag te komen. Het doel is om terug te handelen in overeenstemming met de persoon zijn of haar waarden, los van de beperkingen die de eetstoornis oplegt. 

Over Eet gewoon

Auteur: Leen Seminck van Strak Plan via uitgeverij Borgerhoff & Lamberigts.

Eet gewoon.
Het is wat men al snel zegt tegen iemand met een eetstoornis, het is wat de persoon met een eetstoornis zelf denkt, maar niet kan. 

Met dit boek hoop ik eetstoornissen verstaanbaar te maken. Want ze hebben niet alleen een grote impact op het leven van de persoon die ermee strijdt, maar ook op de omgeving.

Wat is een eetstoornis, maar vooral: wat is het niet?
En hoe ga je om met iemand in jouw omgeving die hiermee te maken heeft?

»» Boek aankopen

💻 Volg ons ook op social media!
Instagram & Facebook

Door Leen Seminck | Oprichter en CEO Strak Plan & Penstripe_