Hoe ACT helpt bij het begrijpen van anorexia

In ACT gaan we ervan uit dat mensen lijden omdat ze gedachten, gevoelens en sensaties proberen te vermijden. Langs de andere kant ook omdat mensen snel versmelten met hun gedachten, gevoelens en sensaties. Wat ook bij anorexia het geval is.
Het zijn niet zozeer de gedachten, gevoelens en sensaties die het probleem zijn, maar wel de reactie die we hierop geven.
Gaan we één worden met hen of net proberen vermijden?

Wat is ACT?

ACT staat voor Acceptance and Commitment Therapy en stelt dat normale psychologische processen snel destructief kunnen worden, waardoor psychisch leed ontstaat.
De grootste boosdoener? Ons eigen menselijk verstand.

ACT is een wetenschappelijk onderbouwde vorm van gedragstherapie en in totaal zijn er 6 therapeutische kernprocessen van ACT: contact maken met het huidige moment, defusie, acceptatie, zelf-als-context, waarden en toegewijde actie. Ik ga hier niet verder op in, maar weet dat er dus nog veel meer is.

Soorten fusie bij anorexia nervosa

Wel wil ik even stilstaan bij 1 specifieke term uit ACT: Fusie.
Excuses voor eventuele onduidelijkheid en onbekende termen zoals cognitieve content.
Heb je na het lezen van deze blog zin in meer, dan raad ik je aan om meer informatie over ACT in te winnen via boeken, opleidingen of andere bronnen.

Met welke soort cognitieve content versmelten personen met anorexia? 
Er zijn verschillende vormen van cognitieve content waarmee ze zich versmelten.
Dit betekent dat ze zich volledig identificeren met bepaalde gedachten en overtuigingen.
We kunnen deze indelen in 6 subdomeinen:

Fusie met het verleden

Dit gaat van piekeren over pijnlijke herinneringen, maar ook verwijten en verbittering door zaken uit het verleden.
Bekijk het als wanneer iemand jou zegt ‘laat het nu toch eens los, dat is gebeurd, je kan er niets meer aan veranderen’.
Makkelijker gezegd dan gedaan? 

Personen met anorexia houden vaak zo hard vast aan zichzelf de schuld geven van gebeurtenissen of zichzelf zien als zwak of mislukt. En dit vanwege eerdere moeilijkheden.

Fusie met de toekomst

Zorgen maken, rampen bedenken, het ergste voorspellen.

Personen met anorexia hebben vaak specifieke angsten met betrekking tot gewicht, uiterlijk, voedsel en controle. Ze kunnen zich constant zorgen maken over wat er kan gebeuren als ze aankomen of hun eetgewoonten niet controleren.

Hier moet ik toegeven dat dit iets is waar ikzelf op regelmatige basis nog mee te maken krijg.
Niet zozeer meer op vlak van gewicht en uiterlijk, maar zoals m’n vriend zou zeggen: ‘het gaat soms snel in jouw hoofd hoor.’ En ik geef toe. Terwijl ik comfortabel op mijn terras dit aan het schrijven ben, kan ik plots beginnen na te denken.
Dan moet ik opletten dat ik niet fuseer met mijn gedachten.
Voor ik het weet leef ik in mijn hoofd onder een brug zonder kledij of voedsel.
Hoe ik hier zo snel geraak? De domiciliëring van de energiefactuur ging zonet door en ik deed net mijn bankapp open?
Bijvoorbeeld. 

Bij personen met anorexia kan de angst om aan te komen in gewicht verklaard worden via dit principe. Maar vooral de angst dat het aankomen in gewicht de spuigaten zal uitlopen.
Onstopbaar. Oncontroleerbaar.

Fusie met het zelfconcept

We bedoelen hier vooral het negatieve zelfoordeel dat personen met een eetstoornis hebben over zichzelf.

Personen met anorexia hebben meestal een negatief zelfbeeld en hebben de neiging om hun eigenwaarde te laten afhangen van hun gewicht en uiterlijk.
Ze kunnen geloven dat ze alleen waardevol of acceptabel zijn als ze slank zijn of aan bepaalde schoonheidsnormen voldoen.

Fusie met de redenen 

Dit soort fusie verklaart het feit waarom mensen niet graag verandering hebben.
Mensen zijn dan heel goed in allerlei redenen geven waarom er niets kan of moet veranderen.

Personen met anorexia zullen allerlei redenen bedenken waarom ze hun eetgedrag en gewicht onder controle moeten houden.
Ze denken dat ze alleen gelukkig, geliefd of succesvol kunnen zijn als ze slank zijn.
Deze redenen kunnen diep verweven raken in hun overtuigingssysteem.
Volledige opgeslorpt. Volledig gefuseerd.

Fusie met de regels

Anorexia gaat vaak gepaard met strikte regels en rigide denkpatronen met betrekking tot voeding, lichaamsbeweging en gewichtsbeheersing.

Personen met anorexia leggen zichzelf vaak strenge regels op over wat ze wel of niet kunnen eten, hoeveel ze moeten sporten, enzovoort.
Het niet naleven van deze regels kan leiden tot gevoelens van schuld, angst en zelfkritiek.

Fusie met de oordelen 

Zowel met de eigen oordelen en gedachten, maar ook met anderen, de wereld, gebeurtenissen en veel meer.

Personen met anorexia hebben sterke oordelen over zichzelf en anderen op basis van gewicht en uiterlijk.
Ze vergelijken zichzelf met anderen en zien  zichzelf als minderwaardig als ze denken niet te voldoen aan de ‘ideale’ normen.

Vanuit ACT is het dus vooral werken aan het loskoppelen.
Geen fusie, maar defusie om zo tot werkbaar gedrag te komen.
Het doel is om terug te handelen in overeenstemming met hun waarden, los van de beperkingen die de eetstoornis hen oplegt.

Onwerkbare acties

Personen met anorexia ondernemen acties gericht op het beheersen van het gewicht, lichaamsbeeld en voedselinname. We noemen ze onwerkbaar omdat het hun herstel en gezondheid enkel zal tegenwerken. Enkele van deze onwerkbare acties zijn:

• Strenge dieetregels die leiden tot gezondheidsproblemen – zoals ondergewicht

• Overmatige lichaamsbeweging

Zelfs als er fysieke uitputting of blessures optreden.
Dit hangt samen met het negatieve zelfoordeel dat deze personen hebben.
Ze moeten de calorieën die ze consumeren ‘verdienen’ of compenseren door te sporten.

• Compenserend gedrag

Er zijn verschillende vormen van compenserend gedrag zoals braken, laxeren, vasten of overmatige lichaamsbeweging.
Deze acties zijn bedoeld om het gewicht onder controle te houden en een gevoel van controle te behouden, maar ze kunnen ernstige schade aanrichten aan het lichaam en de geestelijke gezondheid.

• Sociale isolatie

Om confrontaties te vermijden met voedsel of eetgelegenheden.

En tot slot het verbergen van eetgedrag om confrontaties te vermijden.
Deze onwerkbare acties zijn vaak gebaseerd op de overtuiging dat het beheersen van gewicht en voedselinname de sleutel is tot geluk, succes of zelfacceptatie.

Vanuit de visie van ACT zal men hier vooral onderzoek doen naar de onwerkbare acties en bewustzijn te creëren over de negatieve gevolgen ervan.
Zoeken naar alternatieve, gezonde strategieën consistent met de waarden van de persoon in kwestie om zo herstel te bevorderen.
Eigenwaarde, zelfzorg, verbondenheid en sociale relaties zijn vaak waarden die verloren gaan wanneer de eetstoornis de persoon in kwestie opslorpt.

Meer blogs over eetstoornissen:

https://www.strak-plan.be/mijn-leven-met-een-eetstoornis/

https://www.strak-plan.be/dwanghandelingen-en-het-monster-eetstoornissen/

Over boek ‘Eet Gewoon’

In februari 2024 wordt het boek ‘Eet Gewoon’ gepubliceerd.
Auteur: Leen Seminck van Strak Plan via uitgeverij Borgerhoff & Lamberigts. 

Dit boek zal meer van deze oefeningen bevatten, maar ook uitleg bij verschillende aspecten van eetstoornissen. Een boek met concrete handvatten voor de aanpak van eetstoornissen.
Het dagboek van Leen in opname voor haar eetstoornissen inclusief, maar met de nodige uitleg door Leen, de diëtiste nu met expertise in de begeleiding van eetstoornissen.

Wil je meer weten over ACT, bekijk dan zeker even de boeken van Russ Harris of snuister eens rond op de website van de ACT-Academie.
Elke Bussels is de oprichtster hiervan en zal ook in het boek enkele keren aan het woord komen.

»» Laat jouw mailadres achter en blijf op de hoogte van de publicatie om zo met een pre-order prijs het boek te bestellen.

💻 Volg ons ook op social media!
Instagram & Facebook

Door Leen Seminck | Oprichter en CEO Strak Plan & Penstripe_