Dwanghandelingen en het monster | eetstoornissen

Eetstoornissen, waar de voortdurende strijd met voeding vaak de hoofdrol speelt, komt soms een ander beest tevoorschijn: de dwangstoornis.

Ik neem je dan ook graag mee met dit fragment uit Eet Gewoon | Publicatie februari 2024.

Dit fragment werpt een blik op de nauwe samenhang van eetstoornissen en dwangstoornissen, en hoe deze twee uitdagende gevechten met elkaar kunnen hebben.

Naast de eetstoornis ook nog een dwangstoornis?

Patiënten met een eetstoornis ontwikkelen vaak nog bijkomende dwangstoornissen.
We spreken van een dwangstoornis als er dwangmatig handelingen moeten uitgevoerd worden voor je verder kan.
De gedachte dat bepaalde zaken niet zijn zoals jij wil, geeft een gevoel van angst en onrust.
Wanneer bepaalde handelingen dan uitgevoerd worden, verdwijnt de onrust even, maar uiteraard komt deze snel terug. 

Zo kon ik naast het feit dat pudding suiker bevat en al absoluut een no-go was, dit al zeker niet eten als dit niet rechtstreeks uit de koelkast kwam die op de perfect ingestelde temperatuur stond.
Verder waren er ook dimbare lichten in de eetzaal.
Stonden die niet op 73% bij het eten, dan werd eten een nog grotere marteling.

Dwangstoornis dus?
Of vinden we ook verklaringen in het deel rond ‘Faalangst en perfectionisme’?
Het deel bij faalangst waar het draait rond de drang naar controle.
In een vergevorderd stadium is het in principe OCD.

Een stoornis waarbij volgens de DSM-5 sprake is van aanwezigheid van dwanghandelingen en obsessies. De persoon die zich gedwongen voelt dit te doen.
Dit moet gebeuren om bepaalde angsten te verminderen of een bepaald lijden te verlichten.
Al hebben deze activiteiten vaak geen verband met die angst of dat lijden.
De obsessies zijn dan ook vaak zeer tijdrovend en veroorzaken sociale en algemene beperkingen.

Hoe jij jouw dierbare ondersteunt

• Bestempel het gedrag niet als vreemd

Je kind ervan bewust maken dat er dwanghandelingen zijn, kan en mag zeker.
Schat je de situatie in dat je er wel even verder over door kan gaan, probeer dan een gesprek aan te gaan richting het vinden van de beweegredenen van deze handelingen:

1. Waarom lijkt dit de oplossing voor iets?
2. Wat is dat iets?
3. Wat is het probleem dat je probeert te omzeilen door dit gedrag te stellen?
4. Misschien vinden we samen wel een andere, meer werkbare, gedraging om dit probleem aan te pakken?

• Laat zien dat je hen graag ziet

Ook al zouden ze die niet perfect zijn volgens de gedachten in hun hoofd.
Zelfs met hun dwang, zie je ze nog graag.
Maak duidelijk dat je niet meegaat in de dwanghandelingen, maar dat jouw liefde voor hen daarom niet afneemt.

Wil jouw dochter enkel eten als het muisstil is en moet jij dan in een andere kamer gaan zitten?
Doe dit niet en blijf aan de keukentafel zitten terwijl je verder bladert in de krant.

Wil jouw zoon enkel voeding eten die jij koopt bij de groenteboer 3 dorpen verder?
Doe dit niet en breng de groenten gewoon mee van bij de groenteboer 2 straten verder.

Dit lijkt misschien geen helpend gedrag, maar meegaan in de handelingen al zeker niet.

De gewoontes doorbreken wordt vaak samen met de therapeut gedaan onder de vorm van een ‘Exposure- oefening’ – het blootstellen aan de angst.
Het is een kwestie van de confrontatie aangaan. Jouw kind moet eerst bewust zijn van de handelingen om er vervolgens tegenin te durven gaan.

Zie je dat een dierbare in je omgeving worstelt met een eetstoornis, probeer dan onderstaande oefening met hem/haar te overlopen.

G-schema

Een G-schema biedt hulp in stressvolle situaties.
Bij deze oefening vul jij in een crisissituatie jouw situatie in op de eerste rij.
Vervolgens vul je de tweede rij in.
Op deze manier neem je jouw eigen gedachten, gevoelens en niet-helpend gedrag onder de loep. 

Door op de tweede rij deze gedachten uit te dagen en na te denken over meer helpend gedrag, zal je naar de toekomst toe makkelijker het hoofd kunnen bieden aan verschillende situaties die een crisis kunnen uitlokken.
Op die manier beïnvloedt jij jouw gedrag op een positieve, helpende manier.

Stuur gerust een mailtje naar leen@strak-plan.be voor een voorbeeld van een ingevuld G-schema.

• Breng geen extra schaamtegevoel naar boven bij de persoon met het monster in zich

Vaak is er een gevoel van schaamte bij de persoon zelf.
‘Ik weet wel dat ik niet mag toegeven aan de angsten die dat koekje met zich oproepen.
Ik moet er tegenin gaan. Ik ben sterker dan dat.’

Maar toch zal het gebeuren dat het monster wint.
Ook in opname of herstel.
Spreek af dat wanneer dit toch gebeurt, de persoon met een eetstoornis hier eerlijk over is.
Tegenover zichzelf, maar ook tegenover jou.
De persoon die enkel wil helpen. Het is niet falen. Het is pas falen wanneer er verborgen wordt dat het monster weer eens won.
Want ook dat wil het. Winnen.
En een geheim leven gaan leiden zodat het rustig verder kan doen.

Meer blogs over eetstoornissen:

» In februari 2024 wordt het boek ‘Eet Gewoon’ gepubliceerd.
Auteur: Leen Seminck van Strak Plan via uitgeverij Borgerhoff & Lamberigts.
»» Laat jouw mailadres achter en blijf op de hoogte van de publicatie om zo met een pre-order prijs het boek te bestellen.

💻 Volg ons ook op social media!
Instagram & Facebook

Door Leen Seminck | Oprichter en CEO Strak Plan & Penstripe_